De heksenwaan in België
Heksenwaan: een Europees verschijnsel
Heksenprocessen kwamen voor in heel Europa, maar niet overal evenveel. Het huidige Duitsland telde de meeste terechtstellingen. Ook in Polen en Rusland was er veel vervolging, in de Noordelijke Nederlanden, Spanje, Portugal, Ierland en de Italiaanse stadstaten veel minder.
Ook binnen de Zuidelijke Nederlanden waren de verschillen groot. De meeste tovenarijprocessen vonden plaats buiten de grote steden, in streken waar weinig controle was op de rechtbanken, zoals het zuiden van het huidige West-Vlaanderen. In Nieuwpoort bijvoorbeeld vonden er in de eerste helft van de 17de eeuw 31 heksenprocessen plaats.
De schatting is dat er op het grondgebied van het huidige België zo’n 1000 vermeende heksen gedood werden, op een bevolking van 400 000. Voor Europa zou het om 60 000 tot 100 000 executies gaan.
​
Hekserij in de Zuidelijke Nederlanden
Graafschap Vlaanderen en Hertogdom Brabant
Tussen de 15de en de 18de eeuw vonden in de Zuidelijke Nederlanden heel wat heksenprocessen plaats. Hoeveel mensen er gemarteld en terechtgesteld werden, weten we niet precies. Heel wat archieven gingen namelijk verloren. Uit de bewaarde processtukken blijkt wel dat heksen vaak een ‘milde’ straf kregen, zoals verbanning. Anderen werden vrijgelaten – vaak kwam het niet tot een proces.
Toch kwamen er in het Graafschap Vlaanderen tussen 1450 en 1680 minstens 200 ‘heksen’ op de brandstapel terecht. Martha van Wetteren was voor zover bekend de laatste. Ze werd in 1684 in Belsele verbrand.
In het Hertogdom Brabant ontsprongen heksen evenmin de dans. Op 5 augustus 1595 werd Josyne van Beethoven - voorouder van de bekende componist - ‘veroordeeld tot de brandstapel’ op de Brusselse markt.
In Leuven gingen de vervolgingen langer door dan in het Graafschap Vlaanderen. Daar vonden in 1692 en 1695 nog 2 executies plaats.
​
Processen en executies, ze vonden zo’n beetje overal op ons grondgebied plaats. Naast uitroeiing van heksen hadden deze massamoorden als doel om de bevolking te raken. De dorpelingen werden verplicht om de ceremonies bij te wonen die als waarschuwing moesten dienen.
Er zijn vele voorbeelden, zoals die van Marie Honvelez uit Vielsalm die beschuldigd werd van duistere praktijken. Ze werd opgepakt en gefolterd maar bleef de feiten ontkennen, zelfs nadat haar zoon Servais en haar man ook gemarteld werden. Deze laatste overleed aan zijn verwondingen. Uiteindelijk werd het gerecht van Salm veroordeeld tot de betaling van een schadevergoeding aan de weduwe.
​
Het dorp Sugny werd in 1657 geplaagd door mysterieuze ziektes waar zowel mensen als dieren aan overleden. Vier vrouwen (Jeannette Huart, Jeanne Pilhart, Jeannette Petit en Marson Huart) werden verdacht van zwarte magie en gearresteerd op bevel van de rechtbank van Bouillon. Na meerdere weken van hoorzittingen volgde het vonnis: een jaar gevangenis voor twee van hen, verbanning van de derde en de meest beroemde, Jeanette Huart, werd diezelfde dag nog opgehangen en verbrand.
​
In Durbuy vonden er 40 processen en 30 executies plaats in de periode van 1580-1636 en in Saint-Hubert 23 processen in slechts 16 jaar tijd (1614-1636).
​
In de archieven en naslagwerken vinden we andere sporen van processen in Herbeumont, Bouillon, Bastogne, Muno, Alle-sur-Semois, Stavelot, etc.
​
In Etalle vond in het jaar 1584 een hekserijproces plaats tegen Lucie Lewercolier, terwijl dat in Izier Anne Bertrand in 1586 en Marie Bertran in 1605 werden gemarteld en op het dorpsplein werden verbrand. In 1604 werd Catherine Jacquemin uit Ochamps beschuldigd van hekserij en op de brandstapel gezet. Enkele jaren later, in 1633, werd Margueritte Bettoz uit Halma (Wellin) verdacht van heksachtige praktijken.
Het gerecht van Saint-Hubert organiseerde in Mirwart de gevangenisstraffen, de bouw van brandstapels en de executies. Enkele tientallen mannen en vrouwen hebben op deze plek het leven gelaten.
Bekende namen zijn nog Jean Close, tovenaar en weerwolf uit Commanster, de tovenaar Cope uit Herbeumont, la Tchalette en la Cesse uit Rochehaut, Catherine uit La Roche-en-Ardenne, de makrallen van Werpin, enz.
​
Bron
https://nl.wikipedia.org/wiki/Europese_heksenvervolging
​
